Biomasa je obnovljivi izvor energije biljnog ili životinjskog porekla, koja se može koristiti kao gorivo ili za industrijsku proizvodnju. Najčešće se koristi direktno u produkciji energije za grejanje, kuvanje ili zagrevanje tople vode, ali se može koristiti i za proizvodnju električne i toplotne energije. A s obzirom na to da se smatra gorivom budućnosti, odnedavno se sve više koristi za proizvodnju biogoriva. Takođe, može se koristiti u industriji za proizvodnju vlakana i hemikalija. Biomasa se može podeliti prema poreklu nastanka na drvnu i nedrvnu biomasu, kao i biomasu nastalu od životinjskog otpada, tako da se može razlikovati nekoliko tipova biomase, u zavisnosti od porekla:
Drvna biomasa nastala je od ostataka i otpadaka prilikom njihove obrade u drvnoj industriji. Može se koristiti direktno kao gorivo u kotlovima ili kao sirovina za proizvodnju briketa ili peleta.
Biomasa nastala od otpadaka iz poljoprivredne proizvodnje je: slama, kukuruzovina, granje, otkos, koštice ili ljuske. Reč je o heterogenoj biomasi različitih svojstava. Uglavnom ima nisku ogrevnu vrednost zbog visokog udela vlage i različitih primesa, na primer, hlora. Prerađuje se baliranjem, odnosno briketiranjem i peletiranjem.
Biomasa životinjskog porekla podrazumeva otpad i ostatke nastale anaerobnom fermentacijom (izmet svih vrsta životinja + zelena masa).
Biomasa nastala iz otpada je zelena frakcija kućnog otpada, biomasa iz parkova i vrtova sa urbanih površina kao i ostaci pri seči šuma, biorazgrdivi ostaci u prehrambenoj industriji i mulj iz kolektora za tretman otpadnih voda. Najčešće se koristi drvna masa koja je nastala kao sporedni proizvod, otpad ili su to ostaci koji se ne mogu više iskoristiti. Takva biomasa koristi se kao gorivo u postrojenjima za proizvodnju električne i toplotne energije ili se prerađuje u gasovita i tečna goriva za primenu u vozilima i domaćinsvima.
Biomasa ne uključuje materije organskog porekla, koje su promenjene raznim geološkim procesima u naftu i ugalj.
Uticaj na okolinu
Biomasa je deo zatvorenog ugljeničkog kruga. Ugljenik iz atmosfere pohranjuje se u biljke. Prilikom spaljivanja ugljenik se ponovno oslobađa u atmosferu kao ugljendioksid (CO2). Dokle god se poštuje princip obnovljivog razvoja (zasadi se onoliko drveća koliko se poseče) ovaj oblik dobijanja energije nema značajnog uticaja na životnu okolinu.
Biomasa se smatra obnovljivim izvorom energije i često se naziva ugljenično neutralno gorivo, ali ipak, biomasa može doprineti globalnom zagrevanju. To se događa kad se poremeti ravnoteža seče i sađenja drveća, na primer kod krčenja šuma ili urbanizacije zelenih površina. Kada se biomasa koristi kao gorivo umesto fosilnih goriva, tada se ispušta jednaka količina CO2 u atmosferu. Ugljenik iz biomase koji sačinjava otprilike pedeset odsto njene mase, već je deo atmosferskog ugljeničnog kruga. Biomasa apsorbira CO2 tokom svog životnog ciklusa, te ga ispušta nazad u atmosferu, kad se koristi za dobijanje energije. Kod fosilnih goriva, to je drugačije, jer se kod njih ugljenik izdvaja iz dugotrajnih spremnika, u kojima bi inače bio zauvek zarobljen, i ispušta se u atmosferu.
Čvrsta biomasa se može spaljivati i tako se iz nje može dobiti toplotna energija za grejanje ili proizvodnju električne energije, a može se raznim postupcima pretvoriti u biogoriva ili biogas, te se u tom obliku koristiti za dobijanje energije.
Neki postupci prerade i upotrebe biomase:
- kompostiranje (u svrhu dobijanja đubriva)
- anaerobna digestija (biomasa trune u svrhu dobijanja metana i taloga koji se koristi kao đubrivo)
- fermentacija i destilacija (za dobivanje etilnog alkohola)
- destruktivna destilacija (proizvodi metil-alkohol iz otpada bogatih celulozom)
- piroliza (zagrevanje organskog otpada bez prisustva vazduha u svrhu proizvodnje biogasa, biodizela, biouglja itd.)
- spaljivanje u svrhu dobijanja toplotne i električne energije
- kao građevinski materijal
- proizvodnja biorazgradive plastike i papira (korišćenje celuloznih vlakana)